Η ένταση (στρες) είναι μια σωματική και ψυχολογική κατάσταση πάντα παρούσα στον άνθρωπο ως συνέπεια της ζωής. Στα αρχικά τους στάδια οι αντιδράσεις της έντασης είναι απαραίτητες για την επιβίωση καθώς μας προστατεύουν από δυνητικά απειλητικούς παράγοντες (για παράδειγμα το πάτημα του φρένου από τον οδηγό στη θέα του κόκκινου φαναριού αποτελεί αντίδραση του στρες). Η ύπαρξη του άγχους όμως σε μη φυσιολογικά επίπεδα μπορεί να επηρεάσει αρνητικά τη ζωή μας και να καταστεί επιβλαβής ακόμα και για τη σωματική μας υγεία. Κάθε εμπειρία έντασης που προκαλεί δυσφορία, αφήνει ψυχοσυναισθηματική αδυναμία, πολλές φορές μη αναστρέψιμη.
Η Peplau περιέγραψε 4 επίπεδα άγχους και την επίδραση του καθενός στην αντίληψη, τη μάθηση και τη συμπεριφορά. Το φυσιολογικό άγχος της καθημερινής ζωής το οποίο αναφέρεται ως "ελαφρό άγχος" οξύνει τις αισθήσεις και αυξάνει την προσοχή και τα κίνητρα για την προσπάθεια και την επιτυχία σκοπών. Το "μέτριο άγχος" προκαλεί στένεμα του αντιληπτικού πεδίου, εκλεκτική απροσεξία μειωμένη ικανότητα για διαυγή σκέψη καθώς και αδυναμία λύσης προβλημάτων. Σε αυτό το επίπεδο άγχους η εκπλήρωση οποιουδήποτε έργου απαιτεί περισσότερο χρόνο από το φυσιολογικό. Κατά το "έντονο άγχος", που αποτελεί το τρίτο επίπεδο, παρατηρείται πολύ στενό αντιληπτικό πεδίο, απομόνωση του ατόμου, δυσκολία μάθησης και εκπλήρωσης έργων καθώς και χρήση μηχανισμών άμυνας για την αντιμετώπιση προβλημάτων. Το τελευταίο επίπεδο είναι ο "πανικός" κατά τον οποίο παρατηρείται πολύ έντονο διεισδυτικό άγχος, πλήρης επικέντρωση στο εγώ και την επιβίωση. Στη φάση αυτή υπάρχει ανικανότητα αντιμετώπισης οποιασδήποτε κατάστασης, αδυναμία μάθησης και λήψης αποφάσεων, τρόμος, συναισθηματική παράλυση, παραληρητικές ιδέες και ψευδαισθήσεις.
Συμπερασματικά καταλήγουμε στο γεγονός πως το άγχος είναι αναπόσπαστο στοιχείο της ανθρώπινης ύπαρξης και μπορεί να γίνει αποδεκτό και καλά ανεκτό σε ελαφρό και μέτριο επίπεδο καθώς μπορεί να χρησιμοποιηθεί για κινητοποίηση δημιουργικής και ικανοποιητικής συμπεριφοράς. Παρόλα αυτά σε περίπτωση που ξεφύγει από τα όρια του "φυσιολογικού" χρίζει αντιμετώπισης καθώς μπορεί να έχει άμεσες και αρνητικές επιπτώσεις στην ζωή του ατόμου.
Τσιλιμίγκρα Δήμητρα, τελειόφοιτος νοσηλευτικής Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου